Podhale i Tatry to jedne z najchętniej odwiedzanych przez turystów zakątków Polski. Nic w tym dziwnego, Zakopane to z wielu względów miejscowość jedyna w swoim rodzaju i to na skalę europejską.

Dodajmy do tego walory przyrodnicze Tatrzańskiego Parku Narodowego (przepiękne doliny i szczyty, malownicze górskie szlaki), trasy rowerowe, wyjątkową architekturę, profesjonalne narciarskie stoki oraz pyszną góralską kuchnię. A to dopiero początek opowieści o urokach regionu! 

Podhale cechuje się przywiązaniem do tradycji, mieszkańcy mają tu bardzo emocjonalny stosunek do elementów ludowych i folkloru, z którego przejawami będziecie się Państwo spotkać niemal na każdym kroku. Zapraszamy w fascynującą podhalańską podróż!

Podhale - atrakcje

Podhale to prawdziwy raj dla miłośników obcowania z naturą i mekka turystów uwielbiających górskie wędrówki. Region podzielony jest na „Skalne Podhale” (którego południową granicę wyznacza m.in. Zakopane) i „Niżne Podhale”. Wzdłuż granicy Polski rozpościerają się Tatry, objęte ochroną w ramach Tatrzańskiego Parku Narodowego. Historyczną stolicą regionu jest Nowy Targ, z kolei najważniejszą i najchętniej odwiedzaną przez turystów miejscowością jest „zimowa stolica Polski” – Zakopane.

Tatry - atrakcje przyrodnicze

Piękno tatrzańskiego krajobrazu podziwiać możemy wybierając się na górskie szlaki, w tym te, które zwieńczone zostaną zdobyciem jednego z tatrzańskich szczytów – Kasprowego Wierchu, Giewontu lub Rysów - najwyższego szczytu w Polsce (2499 m n.p.m.). 

Pięknymi, górskimi widokami możemy się zachwycać korzystając z kolejki linowo-terenowej na Gubałówkę, kolejki linowej na Kasprowy Wierch oraz kolejki krzesełkowej na Butorowy Wierch. Z kolei doświadczeni turyści, dla których tatrzańskie szlaki nie mają żadnych tajemnic, mogą zmierzyć się z Orlą Percią – jednym z najtrudniejszych szlaków znakowanych w całych Tatrach. Wędrówkę po górach i dolinach ułatwią i urozmaicą malowniczo położone tatrzańskie schroniska, np. schroniska nad Morskim Okiem czy w Dolinie Pięciu Stawów Polskich.

Górskie szczyty to jednak nie wszystko, Tatry to również piękne, wyrzeźbione przez potoki doliny, klimatyczne jaskinie i przejrzyste jeziora. Najchętniej odwiedzane doliny to: Rybiego Potoku, Kościeliska, Chochołowska, Gąsienicowa, Pięciu Stawów, Roztoki, Strążyska oraz Białego. Do Doliny Kościeliskiej warto zajrzeć aby odwiedzić udostępnione turystycznie jaskinie: Mroźną, Raptawicką, Mylną, Obłazkowa i Smoczą Jamę. Z kolei Polana Chochołowska najpiękniejsza jest wiosną, kiedy mieni się na od kwitnących na fioletowo krokusów.

Charakterystycznym elementem tatrzańskiej przyrody są wyjątkowej urody potoki, jeziora (zwane stawami) i wodospady. W Tatrach biorą początek rzeki odwadniające zarówno to pasmo górskie jak i całe Podhale: Biały Dunajec, Czarny Dunajec oraz Białka. Ogromną popularnością cieszy się słynne jezioro Morskie Oko, a także znajdujące się przy szlaku do niego wiodącym Wodogrzmoty Mickiewicza. Polecamy również Dolinę Pięciu Stawów i Dolinę Gąsienicową obfitujące w stawy, wysokie szczyty oraz bogatą roślinność. Warto zwłaszcza podejść pod Wielką Siklawę - najwyższy wodospad w Polsce.

Na uwagę zasługuje również rezerwat torfowiskowy „Bór nad Czerwonem” w Nowym Targu, który zalicza się w poczet najstarszych rezerwatów przyrody w Polsce. Na terenie rezerwatu znajduje się specjalna ścieżka edukacyjno-przyrodnicza oraz platforma widokowa, umożliwiająca podziwianie gór otaczających Kotlinę Nowotarską. 

Odważni mogą skorzystać z lotów widokowych nad Tatrami lub Gorcami, które proponuje Lotnisko Miejskie w Nowym Targu.

Podhale i Tatry - co warto zobaczyć?

Wizytówką regionu jest architektura drewniana, zarówno sakralna jak i świecka, ale nie brakuje też murowanych perełek. Rodowici mieszkańcy regionu słyną ze swojej religijności, co znajduje odzwierciedlenie w prawdziwych skarbach budownictwa w postaci kościołów i drewnianych kaplic.

Wędrówkę szlakiem podhalańskich kościołów zacznijmy od Nowego Targu, znajdują się tu bowiem kościół św. Katarzyny, którego początki sięgają roku 1346 oraz drewniany kościół św. Anny z XV w. Nowy Targ stanowi doskonałą bazę wypadową do kolejnych skarbów lokalnej architektury, np. położonego 10 km na zachód Sanktuarium Matki Bożej Ludźmierskiej w Ludźmierzu, gdzie podziwiać można piękny ogród różańcowy z pomnikiem papieża Jana Pawła II. 

Możemy też udać się z Nowego Targu w stronę Czorsztyna i będzie to z wielu względów świetny wybór! Z jednej strony, docenić możemy walory przyrodnicze Pienińskiego Pasa Skałkowego i Gorców, z drugiej – skarby podhalańskiej architektury sakralnej. Mowa tu przede wszystkim o drewnianym, gotyckim kościele św. Michała Archanioła w Dębnie Podhalańskim, który wpisany został na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Znajduje się on też na Szlaku Architektury Drewnianej wraz z innymi cennymi drewnianymi budowlami w pobliżu: kościołem w Harklowej i kościołem św. Trójcy i św. Antoniego Opata w Łopusznej. Co ciekawe, to właśnie w tym ostatnim miejscu swoją młodość spędził ks. prof. Józef Tischner. Warto zajrzeć do poświęconej tej postaci Izby Pamięci, tzw. Tischnerówki oraz pozwolić sobie na chwilę zadumy odwiedzają grób księdza, znajdujący się na lokalnym cmentarzu.

Będąc w Zakopanem koniecznie należy odwiedzić kościół MB Częstochowskiej z kaplicą Gąsieniców i znajdujący się obok niego Stary Cmentarz na Pęksowym Brzyzku, gdzie niemal każdy nagrobek to odrębne dzieło sztuki! Warto odwiedzić Sanktuarium Matki Bożej Fatimskiej na Krzeptówkach, wybudowane w podzięce za ocalenie życia Jana Pawła II po zamachu na jego życie w 1981 r. 

Wybierzmy się również do Jaszczurówki, gdzie podziwiać można zbudowaną w stylu zakopiańskim drewnianą Kaplicę Najświętszego Serca Jezusa. Jej projektant Stanisław Witkiewicz miał ogromny wpływ na to co działo się w kulturze i architekturze Zakopanego na przełomie XIX i XX w. Z Jaszczurówki kierujemy się na północ do Bukowiny Tatrzańskiej, gdzie znajduje się kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa, a następnie udajemy się do Białki Tatrzańskiej - znajduje się tu bowiem kościół św. Apostołów Szymona i Judy Tadeusza. 

Tatry i Podhale - atrakcje i zabytki

Kulturę ludową Podhala poznawać można w licznych muzeach, które są popularnymi atrakcjami turystycznymi dla przyjezdnych z całej Polski, a nawet Europy. Równie chętnie zaglądają do nich sami Podhalanie. Nie jest to pusty frazes, liczba osób odwiedzających muzea jest tutaj niemal dwukrotnie wyższa w porównaniu z resztą kraju. 

Od czego warto zacząć? Przede wszystkim od Muzeum Tatrzańskiego im. dr. Tytusa Chałubińskiego w Zakopanem. Nazwane imieniem propagatora Zakopanego i Tatr muzeum stanowi prawdziwą skarbnicę wiedzy na temat przyrody, kultury i sztuki Podhala. Warte odwiedzenia są również filie Muzeum Tatrzańskiego m.in. Muzeum Stylu Zakopiańskiego w willi „Koliba”, Muzeum Powstania Chochołowskiego w Chochołowie czy Dwór w Łopusznej. 

Tym, którzy chcą lepiej poznać historię regionu, polecamy Muzeum Podhalańskie w Nowym Targu, usytuowane w budynku dawnego ratusza oraz Muzeum Walki i Męczeństwa „Palace” w Zakopanem, które było miejscem kaźni w czasie II wojny światowej. Szczególnie wstrząsające są zachowane na ścianach zapiski przetrzymywanych w rękach Gestapo więźniów. 

Jeśli komuś zwiedzanie muzeów kojarzy się z nudą, to Podhale szybko zweryfikuje ten pogląd. Wystarczy wyruszyć szlakiem przyrody i architektury regionu, a wycieczkę zacząć od niezwykle nowoczesnego obiektu, jakim jest Centrum Edukacji Przyrodniczej TPN z największą w kraju makietą Tatr oraz kinem 4D lub Centrum Promocji i Ochrony Torfowisk w Chochołowie.

Wizyta u podnóża Tatr to wyjątkowa okazja na poznanie obiektów architektury podhalańskiej oraz stylu zakopiańskiego. Szczególnie polecamy żywy skansen w Chochołowie, gdzie mieszkańcy nadal mieszkają w zadbanych drewnianych chatach oraz spacer ul. Kościeliską w Zakopanem. 

Styl zakopiański podziwiać można odwiedzając willę Czerwony Dwór – Centrum Kultury Rodzimej oraz stawiane na wysokich podmurówkach wille: Pod Jedlami, Oksza, Koliba, zdobione pazdurami i słoneczkami. 

A może wycieczka szlakiem znanych w regionie osobistości? Zakopane zaprasza do muzeów biograficznych: Muzeum Kornela Makuszyńskiego, Muzeum Karola Szymanowskiego w willi Atma oraz Muzeum Jana Kasprowicza na Harendzie. Ważne miejsce w sercach mieszkańców regionu zajmuje Sabała – Homer Tatr, pieśniarz i bajarz, który ze swą muzyką i słowem towarzyszył znanym osobistościom podczas wypraw w Tatry w drugiej połowie XIX w. W Zakopanem zachował się dom należący do jego rodziny tzw. Chata Sabały. Polecamy również Tischnerówkę w Łopusznej – dom pamięci ks. Józefa Tischnera.

Miłośnicy sztuki powinni odwiedzić Galerię Sztuki im. Włodzimierza i Jerzego Kulczyckich oraz Galerię Władysława Hasiora. Z kolei ci, którzy mają ochotę obcować ze współczesną kulturą regionu - Bukowiańskie Centrum Kultury „Dom Ludowy”. Śladem zabytków lokalnej techniki warto wybrać się do Muzeum Drukarstwa w Nowym Targu.

A na koniec naszej „podróży” po podhalańskich muzeach, perełka regionu – oscypek! W Muzeum Oscypka w Zakopanem nie tylko skosztujesz różnych rodzajów oscypka, ale samodzielnie przygotujesz własny serek. Smacznego!

Tatry i Podhale - atrakcje dla miłośników aktywnego wypoczynku

Region Podhala to nie lada gratka dla miłośników aktywnego wypoczynku – od pasjonatów górskich wędrówek, po amatorów białego szaleństwa na narciarskich stokach. Coś dla siebie znajdą również ci, którzy mają ochotę przemierzać region na rowerze lub wybiorą spływ kajakowy. Jak góry to i górskie szlaki! 

Tatry mają w tej materii bardzo dużo do zaoferowania miłośnikom spacerów, przyrody i pięknych krajobrazów. W zależności od stopnia zaawansowania polecamy: czerwony szlak Toporowa Cyrhla – Morskie Oko,  Morskie Oko – Rysy, żółty szlak Murowaniec – Dolina Pięciu Stawów, Drogę Pod Reglami, zielony szlak Doliną Chochołowską, zielony szlak Doliną Kościeliską oraz Szlak Powstania Chochołowskiego (świetna alternatywa dla popularnych, obleganych przez turystów tras). Dla taterników, którym niestraszna wspinaczka górska, poleca się: Kościelce, Mnich, Kazalnicę Mięguszowiecką oraz Zamarłą Turnię.

Kilka szlaków pieszych udostępnionych jest dla wycieczek rowerowych (np. Dolina Chochołowska do schroniska czy Droga Pod Reglami). Poza Tatrami na szczególną uwagę zasługuje VeloDunajec, czyli długa na 237 km trasa rowerowa, biegnąca z Zakopanego do Wietrzychowic, która obfituje w wyjątkowo malownicze odcinki, szczególnie na swoim tatrzańskim i nowotarskim odcinku. Świetną alternatywą jest również Szlak wokół Tatr, historyczno-kulturowo-przyrodnicza trasa rowerowa o długości aż 250 km.

Jak przystało na „zimową stolicę Polski” Zakopane i okolice oferują moc atrakcji również miłośnikom sportów zimowych. Amatorzy narciarstwa biegowego mogą skorzystać z dobrodziejstw rejonów: Kościelisko-Chotarz, Gubałówka, rejon skoczni narciarskich w Zakopanem, lotnisko w Nowym Targu, Poronin i Białka Tatrzańska. 

Dla miłośników skiturów najważniejsza jest odpowiednia pokrywa śnieżna w Tatrach no i dobra widoczność, aby napawać się pięknymi podejściami i zjazdami. 
Z kolei fani zjazdów na nartach i snowboardu z pewnością zachwyceni będą stokami w Białce Tatrzańskiej i Bukowinie Tatrzańskiej. Pobyt w stolicy narciarstwa to również świetna okazja do tego, aby wziąć udział w prawdziwym, góralskim kuligu lub psim zaprzęgu.

Ciekawą formą aktywności jest eksplorowanie tatrzańskich jaskiń, a jest ich tu wiele. Jest to jednak zajęcie dla nielicznych, gdyż wymaga specjalistycznego sprzętu i uzyskania uprawnień.

Tatry - co zobaczyć i gdzie pójść?

Czy Rysy są najwyższym szczytem Polski? Gdzie w Tatrach śpią rycerze? Skąd wzięła się nazwa Kasprowego Wierchu? Czy w Kościelcu chciano wykuć wnękę na sarkofag z doczesnymi szczątkami Słowackiego? Gdzie lawina odebrała życie Mieczysława Karłowicza? Czy brat Cyprian z Czerwonego Klasztoru doleciał nad Morskie Oko?

Tego wszystkiego – i wiele więcej - dowiemy się przemierzając tatrzańskie ścieżki. Te w Tatrach Zachodnich, Tatrach Wysokich i Tatrach Bielskich (to już u naszych sąsiadów zza granicy). Warto jednak pamiętać, że z 785 km kw., które zajmują, tylko 175 km kw. znajduje się po stronie polskiej, a reszta na Słowacji. Ich najwyższym szczytem, zarazem najwyższym szczytem Słowacji, jest Gerlach (2655 m n.p.m.). Natomiast Rysy, a właściwie ich średni wierzchołek, który wznosi się na 2499 m n.p.m., jest najwyżej położonym miejscem w Polsce.

Gdybyśmy wędrowali granią główną, od Zdziarskiej Przełęczy (1081 m n.p.m.) na wschodzie do Huciańskiej Przełęczy na zachodzie (905 m n.p.m.) pokonalibyśmy około 80 km. W linii prostej mają 57 km długości – od południowo-zachodniego stoku Ostrego Wierchu Kwaczańskiego (1128 m n.p.m.) do najbardziej na wschód wysuniętych części Kobylego Wierchu (1109 m n.p.m.).

Po ich polskiej stronie wytyczono 275 km szlaków. Swoją ścieżkę w Tatrach odnajdą więc wszyscy miłośnicy wędrówek – zarówno tych wysokogórskich przyprawiających o dreszcz emocji, szybsze bicie serca i nagły wyrzut adrenaliny, jak i niespiesznych spacerów po „płaskim”. Wszyscy na swej drodze odnajdą wyniosłe turnie, postrzępione granie, potrzaskane skały, ścieżyny prowadzące do „nieba”, a też malowniczo zacienione doliny, cudownej urody stawy (naliczono ich tu blisko 200) oraz potężne hale. I nie można zapomnieć, że o całość tego niezwykłego królestwa dba Tatrzański Park Narodowy.

Oto najpopularniejsze i najchętniej odwiedzane tatrzańskie doliny:

⇒ Dolina Chochołowska
⇒ Dolina Kościeliska
⇒ Dolina Małej Łąki
⇒ Dolina Bystrej
⇒ Dolina Suchej Wody Gąsienicowej z Doliną Gąsienicową
⇒ Dolina Olczyska
⇒ Dolina Waksmundzka
⇒ Dolina Roztoki
⇒ Dolina Pięciu Stawów Polskich
⇒ Dolina Rybiego Potoku

Zawsze też musimy pamiętać, że na tatrzańskich ścieżkach jesteśmy tylko gościem… Mile widzianym, ale jednak gościem w domu matki natury.

Podhale - co warto zobaczyć i co ciekawego robić?

Co ciekawego można robić na Podhalu? Możliwości jest bez liku, co wynika z wyjątkowo bogatej oferty kulturalno-rozrywkowej tego regionu. 
Wystarczy spojrzeć na listę odbywających się tu festiwali i wydarzeń! Jednym z najważniejszych jest trwający tydzień Międzynarodowy Festiwal Folkloru Ziem Górskich, w trakcie którego liczne występy artystyczne ukazują piękno ludowej tradycji z całego świata. Miłośnicy filmu mogą wybrać się na zakopiańskie „Spotkania z Filmem Górskim”, „Przegląd Filmów o Sztuce” lub skorzystać z repertuaru Kina Letniego w Zakopanem. 

Melomani z pewnością zainteresują się wydarzeniami muzycznymi, spośród których warto wymienić: Wiosnę Jazzową Zakopane, Międzynarodowy Festiwal Muzyki Organowej i Kameralnej oraz Muzyka na szczytach – Międzynarodowy Festiwal Muzyki Kameralnej. 

Inne ciekawe wydarzenia to Zakopiański Festiwal Literacki, Dni Zakopanego, Tatrzańskie Wici (pięć gmin organizuje wtedy imprezy promujące tatrzańską kulturę), Karnawał Góralski w Bukowinie Tatrzańskiej (W ramach którego odbywają się m.in. kumoterki – wyścig dwuosobowych, ubranych w tradycyjne stroje par po śniegu w małych saniach. Wyścigi zaprzęgów konnych organizują, jeśli warunki na to pozwalają, także gminy: Biały Dunajec, Kościelisko, Szaflary i Poronin), Sabałowe Bajania w Bukowinie Tatrzańskiej (muzyczny Festiwal Folkloru Polskiego) czy Jarmark Podhalański w Nowym Targu. 

A jeśli akurat w danym czasie jakimś cudem nie odbywa się żadne z wymienionych wydarzeń, zawsze można wybrać się do Galerii Sztuki BWA Jatki w Nowym Targu, Teatru Witkacego, Teatru Rozrywki RZT Szymaszkowa czy Miejskiej Galerii Sztuki im. hr. Władysława Zamoyskiego w Zakopanem.

Podhale zapewnia turystom również wiele innych atrakcji, do takich z pewnością należą termy, kąpieliska i aquaparki, których, gdzie jak gdzie, ale u podnóża Tatr nie brakuje! 

Mowa tu o słynnych Termach Bania w Białce Tatrzańskiej, w Bukowinie Tatrzańskiej, Szaflarach, Chochołowie oraz Kąpielisku Szymoszkowa. Zakopane zaprasza do Aqua Parku, na zjeżdżalnię grawitacyjną na Gubałówce, pobliską „Snow Zabawę”, na kolej krzesełkową prowadzącą na Wielką Krokiew oraz „Snowtubing Gigant Zakopane”. Jak widać atrakcji dla dzieci i dorosłych nie brakuje! 

Planując wypad do Zakopanego, warto również spojrzeć w kalendarz rozgrywanych tu cyklicznie konkursów w skokach narciarskich – może będzie to dobra okazja, aby zobaczyć w locie reprezentantów Polski.
 

Tatry i Podhale - atrakcje kulinarne

Jeśli szukasz czegoś dla ciała i ducha – wybierz się na wieczorny spacer głównym zakopiańskim deptakiem, czyli ulicą Krupówki. Znajdziesz tu góralskie karczmy, w których posłuchasz tradycyjnej muzyki, skosztujesz lokalnych trunków oraz poznasz smaki regionalnej kuchni. 

Serwowane zupy to kwaśnica, zupa czosnianka (jak sama nazwa wskazuje, jednym z jej głównych składników jest czosnek), zupa zoproska oraz bryjka (gęsta potrawa, stanowiąca połączenie mąki i kaszy manny, okraszonych tłuszczem). 

W regionalnych karczmach spotkasz również takie dania główne, jak: ziemniaczane kluski tarcioki lub hałuski, moskole (pieczone placki z ziemniaków i mąki) oraz jagnięcinę podhalańską. 

Będąc na Podhalu, bezwzględnie musisz skosztować regionalnych serów: oscypka, bryndzy i bundzu (z mleka owczego), pucka i gołki (z mleka krowiego) oraz żętycy – serwatki z mleka owczego. A na deser – słynne nowotarskie lody, które dostaniesz przy rynku w Nowym Targu. 

Pobyt na Podhalu to możliwość obcowania z żywą, regionalną kulturą. Począwszy od stylu zakopiańskiego wprowadzonego w latach 90. XIX wieku przez Stanisława Witkiewicza, przez liczne zespoły kultywujące ludowe pieśni i tradycje, po regionalne, góralskie stroje i charakterystyczną gwarę, którą usłyszeć można tylko i wyłącznie w tym miejscu.

Szlaki tematyczne na Podhalu

Jak połączyć przyjemne z pożytecznym i aktywnie zwiedzić Podhale? Do wyboru mamy kilka interesujących szlaków, z których na szczególną uwagę zasługuje Małopolski Szlak Architektury Drewnianej. Jedna z jego czterech tras wiedzie przez Orawę, Podhale, Spisz i Pieniny, dając możliwość podziwiania najpiękniejszych drewnianych zabytków regionu. 

Podczas pobytu w Zakopanem warto zainteresować się Szlakiem Stylu Zakopiańskiego, który może okazać się ciekawą przygodą nie tylko dla miłośników architektury. 

A może Szlak Oscypkowy? Jeśli nie wiesz czym różni się bundz od bryndzy to najwyższa pora by spróbować regionalnych serów prosto z bacówki! 
Dla pasjonatów Zakopanego polecamy Szlak Znakomitych Zakopiańczyków, upamiętniający zasłużone dla miasta osobistości oraz szlak Zamoyskiego (dzięki umieszczonym na trasie kodom QR, możesz przeczytać o zasługach hrabiego na ekranie swojego smartfona lub tabletu). 

Odwiedzających gminę Biały Dunajec miłośników sztuki sakralnej zapraszamy na Szlak Wojciecha Kułacha Wawrzyńcoka - podhalańskiego rzeźbiarza ludowego pracującego zarówno w drewnie jak i w kamieniu.
 

Podhalański mikrokosmos

Przez wieki na Podhalu, tym niewielkim mikroświecie zamkniętym między Tatrami oraz Gorcami, między Pieninami i Beskidem Makowskim, między Spiszem i Orawą, narodziła się piękna gwara, niezwykły śpiew, nuty wierchowe, zbójnickie, ozwodne i krzesane, a także żywiołowy taniec.

Ujrzymy tu świetnie się prezentujący strój – tak w przypadku góralek jak i górali. Nie można też zapomnieć o unikatowej architekturze, obrazach na szkle malowanych, rzeźbach tworzonych wprawną ręką artystów, a także tradycyjnym rękodziele. A do tego wszystkiego proste, choć z charakterem, podhalańskie specjały podbijające kubki smakowe. Te sztandarowe, jak np. pucony w bacówkach wrzecionowaty oscypek, bryndza, bundz, czy żentyca, kwaśnica czy moskole, jak i te nieco mniej znane.

Tatry i Podhale są jak misternie ze sobą splecione nitki. Każda jest wyjątkowa, każda wiedzie do innego miejsca. Ma odmienny kolor, co innego znaczy. Razem jednak tworzą wspaniałe dzieło sztuki. Ukazuje ono bogactwo przyrody, folkloru, przywiązania do ziemi i tradycji, ale także wskazują atrakcje turystyczne. Takiego bogactwa na pewno nie odnajdziemy w żadnym innym zakątku Polski